کارمندان دولت بیشتر مالیات می‌دهند یا بخش خصوصی؟

دولت توقع داشت پارسال ۱۸۰ هزار میلیارد تومان از محل دریافت مالیات، درآمد داشته باشد، اما اشتیاق زیاد مردم به خرید و فروش خودرو، املاک و سهام در نهایت باعث شد، رقم واریزی به خزانه از محل مالیات‌ها ۱۳ هزار میلیارد تومان بیشتر از پیش‌بینی‌‌های انجام شده باشد. درآمد ۱۹۳ هزار میلیاردی دولت در سال گذشته همچنین نسبت به سال ۹۸ حدود ۳۶ درصد بیشتر است.

به گزارش فرارو، با مرور جدول منتشر شده، نکات قابل توجه بیشتر می‌توان کشف کرد. مثلا این جدول به خوبی نشان می‌دهد خانه‌ها و خودرو‌های لوکس خیلی راحت از پرداخت مالیات فرار کرده‌اند و از عدد بزرگ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومانی تنها ۵۰ میلیون تومان نصیب دولت شده است. درآمد دولت از مالیات مسافران خروجی کشور هم به‌شکل شگفت‌انگیزی کاهش پیدا کرده است؛ مقصر این یکی کروناست که باعث شده سفر خارج از کشور محدود شود و از عدد هزار و ۶۱۰ میلیاردی پیش‌بینی شده، تنها ۱۳۲ میلیارد تومان به جیب دولت واریز شود. اما مهمترین نکته پنهان شده در دل جدول، شعله ور شدن تب خرید خودرو، املاک و سهام در سال گذشته است.

دست دولت به مالیات خودرو و خانه لوکس نرسید

طرح دریافت مالیات از خودرو و خانه‌های لوکس امسال نهایی شده، اما در قانون بودجه سال ۹۹ هم دولت موظف شده بود این مالیات را دریافت کند که بر اساس آن خودرو‌های بالای یک میلیارد و خانه‌های بالای ۱۰ میلیارد تومان به صورت پلکانی باید مالیات سالانه بپردازند. آنطور که پیش‌بینی شده بود دریافت چنین مالیاتی می‌تواند ۷۰۰ میلیارد تومان در بخش خانه‌های لوکس و ۹۰۰ میلیارد تومان در بخش خانه‌های لوکس برای دولت درآمد داشته باشد، اما اینطور که پیداست احتمالا تعداد کمتر از انگشتان دست در سال ۹۹ چنین مالیاتی را پرداخت کرده‌اند. طوری که تنها ۲۵ میلیون تومان مالیات خانه لوکس و تنها ۲۷ میلیارد تومان مالیات خودرو لوکس در سال ۹۹ دریافت شده که جمعا رقمی حدود ۵۲ میلیون تومان است. درحالی که قرار بود پارسال هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان از لوکس‌نشین‌ها و لوکس‌سوار‌ها مالیات گرفته شود. حالا باید ببینیم امسال و بعد از نهایی شدن جزئیات طرح مالیات خانه‌ها و خودرو‌های گرانقیمت، چه میزان مالیات از این بخش گرفته خواهد شد.

کاهش چشمگیر عوارض خروج از کشور

قرنطینه بخش بزرگی از درآمد دولت را از بین برده است. سال ۹۸ مسافرانی که به خارج کشور سفر کردند، در مجموع حدود هزار و ۱۵۳ میلیارد تومان عوارض خروج دادند و کل این مبلغ به حساب خزانه رفت. زمستان ۹۸ و زمانی که می‌خواستند حساب و کتاب سال ۹۹ را با هم جور کنند، پیش‌بینی شد که در این سال هزار و ۶۱۰ میلیارد تومان عوارض خروج از کشور نصیب دولت شود، اما اتفاقی که افتاد فاصله زیادی با این رقم داشت. کاهش آمار سفر‌ها و لغو پرواز‌های خارجی باعث شد در سال ۹۹ تنها ۱۳۲ میلیارد تومان عوارض خروج از کشور دریافت شود که این رقم کمتر از یک دهم میزان پیش‌بینی شده بود.

افزایش یک و نیم برابری ارث در سال ۹۹

در سال ۹۹ خیلی‌ها از بین ما رفتند و همین مسئله احتمالا باعث شده درآمد دولت از ارث افزایش پیدا کند. در سال ۹۸ مجموع مالیاتی که از ارث دریافت شده بود به حدود ۶۱۶ میلیارد تومان می‌رسید و بر اساس قانون بودجه، قرار بود این رقم نهایتا به ۶۹۰ میلیارد تومان افزایش پیدا کند، اما اینطور که داده‌های خزانه کل کشور نشان می‌دهد در سال ۹۹ رقمی حدود ۹۳۰ میلیارد تومان مالیات بر ارث دریافت شده است. این رقم تقریبا ۳۵ درصد بالاتر از میزان پیش‌بینی شده و ۵۱ درصد بالاتر از مالیات سال ۹۸ است.

افزایش ۷.۵ برابری معاملات سهام

هر معامله سهام در بورس نیم درصد مالیات دارد. آنطور که در گزارش عملکرد مالیات آمده در سال ۹۸ در مجموع حدود سه هزار و ۹۵۴ میلیارد تومان مالیات از نقل و انتقال سهام دریافت شده و در قانون بودجه پیش‌بینی شد این رقم در سال ۹۹ نهایتا حدود دو هزار و ۲۶۴ میلیارد تومان باشد، اما شرایط طوری رقم خورد که با افزایش چشمگیر آمار معاملات بورس و ورود افراد جدید به بازار در سال ۹۹ مالیات نقل و انتقال سهام به بیش از هزار و ۷۱۸ میلیارد تومان برسد. این رقم تقریبا چهار برابر مالیات دریافت شده از معاملات بورس در سال ۹۸ و حدود هفت و نیم برابر آن چیزی است که در قانون بودجه ۹۹ پیش‌بینی شده بود. موردی که نشان می‌دهد بورسی‌ها در سال ۹۹ حدود هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بیش از تصور قبلی به دولت مالیات پرداخت کرده‌اند.

رونق عجیب خرید و فروش خودرو

انتقال سند خودرو و شماره‌گذاری هر کدام مالیات جداگانه‌ای دارند که اولیه مربوط به معاملات خودرو‌های کارکرده و دومی مربوط به خودرو‌هایی است که به تازگی از کارخانه خارج می‌شوند. آنطور که در جدول عملکرد مالیات آمده، در سال ۹۹ حدود ۷۴۸ میلیارد تومان مالیات برای شماره‌گذاری خودرو پرداخت شده است که این رقم حدود هشت درصد بالاتر از میزانی است که قبلا پیش‌بینی شده بود و همچنین نسبت به سال ۹۸ حدود ۴۰ درصد افزایش پیدا کرده است. شاید مالیات شماره‌گذاری چندان تفاوتی با رقم پیش‌بینی شده نداشته باشد، اما مالیات نقل و انتقال خودرو در سال ۹۹ بیش از یک و نیم برابر رقم پیش‌بینی شده در قانون بودجه است. پارسال قرار بود هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان مالیات برای نقل و انتقال خودرو دریافت شود، اما آنچه اتفاق افتاد دریافت مالیات بیش از دو هزار میلیارد تومان بود. موردی که نشان می‌دهد دلالی خودرو بین فعالان بازار حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بیشتر از رقم پیش‌بینی شده برای دولت درآمد داشته.

سیگاری‌ها بیشتر از قبل به جیب دولت پول ریختند

سال ۹۹ برای خیلی از ما سخت گذشته و اتفاقا آمار مصرف سیگاری‌ هم افزایش پیدا کرده است. این موضوع را می‌توان از افزایش مالیات مصرف سیگار نتیجه گرفت. در سال ۹۹ سیگاری‌ها در مجموع حدود دو هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان مالیات سیگار پرداخت کرده‌اند که این رقم نسبت به سال ۹۸ حدود ۴۶ درصد افزایش پیدا کرده. در آن سال سیگاری‌ها هزار و ۷۰۲ میلیارد تومان مالیات داده بودند و زمانی که قانون بودجه نوشته می‌شد، قرار بود این رقم به دو هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کند، اما سیگاری‌ها در این سال ۲۵ درصد بیشتر از رقم پیش‌بینی شده سیگار کشیدند و مالیات دادند.

علاوه بر مصرف، فروش سیگار هم مالیات جداگانه‌ای دارد که رقم آن کمتر از مالیات مصرف است. در سال ۹۹ حدود ۹۰۰ میلیارد تومان مالیات از سیگارفروش‌ها دریافت شده که این رقم ۱۲ درصد بالاتر از میزان مالیات پیش‌بینی شده در قانون بودجه و ۱۴ درصد بیشتر از مالیات فروش سیگار در سال ۹۸ است. در مجموع مالیات مربوط به سیگار در سال ۹۹ به حدود سه هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان می‌رسد.

درآمد هزار و ۹۰۸ میلیارد تومانی از بازار کساد مسکن

آمار‌های بانک مرکزی می‌گوید تعداد معاملات مسکن کاهش قابل توجهی داشته و نشان از رکورد بازار املاک دارد، اما اینطور که پیداست حجم پول جابه‌جا شده در این بازار همچنان چشمگیر است. در سال ۹۹ با وجود کاهش تعداد معاملات شاهد افزایش مالیات نقل و انتقال مسکن بودیم. طوری که در این سال حدود هزار و ۹۰۸ میلیارد تومان برای نقل و انتقال املاک مالیات دریافت شده است. درحالی که پیش‌بینی شده بود معاملات املاک حدود هزار و ۲۱۷ میلیارد تومان برای دولت درآمد داشته باشد. موضوعی که نشان می‌دهد در عمل ارزش معاملات املاک حدود ۵۶ درصد بیشتر از رقم پیش‌بینی شده و ۸۰ درصد بالاتر از سال ۹۸ بوده است. مالیات نقل و انتقال املاک به اندازه پنج درصد ارزش معاملاتی ملک است. شرایط برای معاملات املاک تجاری هم تا حدودی شبیه املاک مسکونی است. سال ۹۹ حدود هزار و ۸۰۴ میلیارد تومان مالیات نقل و انتقال سرقفلی پرداخت شده که این رقم حدود ۱۴ درصد بالاتر از پیش بینی‌ها و ۱۵ درصد بالاتر از رقم سال ۹۸ است.

 

 

یک‌سوم درآمد مالیاتی از فروشگاه‌ها به‌دست می‌آید

بزرگترین منبع درآمد دولت مالیات ارزش افزوده است. هر کالایی که می‌خرید ۹ درصد مالیات پرداخت می‌کنید و وقتی این ارقام کوچک با هم جمع می‌شوند، نهایتا به عدد نجومی ۵۴ هزار میلیارد تومان می‌رسند. این رقمی است که در سال ۹۹ به عنوان مالیات ارزش افزوده دریافت شده است. البته آنطور که در قانون بودجه آمده، قرار بود در این سال ۶۵ هزرا و ۷۰۰ میلیارد تومان مالیات ارزش افزوده گرفته شود و، اما اتفاقی که افتاد حدود ۱۸ درصد کمتر از پیش‌بینی‌ها بود. موردی که نشان می‌دهد در این سال کالا‌های کمتری تولید و مصرف شده‌اند، ولی همچنان حدود یک سوم کل مالیات کشور مربوط به بخش ارزش افزوده است.

کارمندان دولت بیشتر مالیات می‌دهند یا بخش خصوصی؟

نرخ مالیات حقوق کارکنان چه در بخش خصوصی و چه در بخش دولتی یکسان است. گزارش‌ها نشان می‌دهد در سال ۹۹ کارمندان دولت حدود ۱۲ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان مالیات حقوق داده‌اند در حالی که این رقم برای کارکنان بخش خصوصی ۱۱ هزار میلیارد تومان است. بر اساس آخرین آمارها، تعداد کارکنان دولت بین دو تا دو و نیم میلیون نفر است و کارکنان بخش خصوصی تعداد خیلی بیشتری را شامل می‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد همان تعداد کم کارکنان دولت بیشتر از کل کارکنان بخش خصوصی مالیات داده‌اند. در چنین حالتی احتمالا دو اتفاق افتاده؛ یا درآمد دولتی‌ها بسیار چشمگیر است یا بخش خصوصی از پرداخت مالیات حقوق تفره رفته است. به طور کلی آمار‌ها نشان می‌دهد ایرانی‌ها در سال ۹۹ حدود ۳۶ هزار و ۹۲۰ میلیارد تومان از درآمد خود را مالیات داده‌اند که این رقم نسبت به میزان پیش‌بینی شده حدود شش درصد بالاتر است.

اثر کاهش مصرف بنزین بر درآمد‌های مالیاتی

در کنار تمام آثار شیوع بیماری کرونا بر مالیات کشور، باید فروش فرآورده‌های نفتی را هم اضافه کنیم. در سال ۹۹ ایرانی‌ها حدود شش هزار میلیارد تومان مالیات فروش فرآورده‌های نفتی از جمله بنزین پرداخت کرده‌اند که این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۱۴ درصد کاهش داشته. سال ۹۸ میزان مالیات دریافت شده برای فرآوده‌های نفتی حدود هفت هزار میلیارد تومان بود.

ترکیب مالیات‌های ده‌گانه‌ای که ایرانی‌ها در سال ۱۳۹۹ پرداخت کرده‌اند ​

انواع مالیات	مبلغ کل مالیات	میزان تغییرات
مالیات ارزش افزوده	54 هزار میلیارد تومان	افزایش 36 درصدی
مالیات معاملات سهام	17.2 هزار میلیارد تومان	افزایش 334 درصدی
حقوق کارکنان دولت	12.7 هزار میلیارد تومان	افزایش 75 درصدی
حقوق کارکنان بخش خصوصی	11.1 هزار میلیارد تومان	افزایش 39 درصدی
مالیات مشاغل آزاد	10.4 هزار میلیارد تومان	کاهش 10 درصدی
مالیات سیگار	3.4 هزار میلیارد تومان	افزایش 36 درصدی
معاملات خودرو	دو هزار میلیارد تومان	افزایش 41 درصدی
معاملات املاک	1.9 هزار میلیارد تومان	افزایش 79 درصدی
مالیات بر ارث	930 میلیارد تومان	افزایش 51 درصدی
عوارض خروج از کشور	132 میلیارد تومان	کاهش 89 درصدی